زنبورها چه زمانی نیش می‌زنند؟

اگر تا به حال از یک زنبور ترسیده باشید، خیلی به او نزدیک شده یا پا رویش گذاشته باشید احتمالا تجربه دردناکی داشته‌اید. نیش زنبور می‌تواند خیلی دردناک باشد و یک روز زیبای تابستان را به روزی فراموش نشدنی تبدیل کند. اما به راستی زنبورها چه زمانی نیش می‌زنند؟ درمان نیش خوردگی زنبور و فرار از زنبورهای کشنده را در این مقاله بخوانید.

• اغلب افراد با فکر کردن به نیش زنبورها به یاد نیش زنبور عسل می‌افتند. زنبورهایی که به دور از خانه خود در محیط به دنبال شهد و گرده گل هستند معمولا هیچکس را نیش نمی‌زنند. البته قضیه در مورد زنبورهایی که در کندو هستند و وظیفه حفاظت از خانه‌شان را دارند فرق می‌کند.

• زنبورهای عسل با کوچکترین احساس خطری به شدت از کندوی خود دفاع می‌کنند. اگر بطور اتفاقی با کلونی زنبورها برخورد کنید و آنها شما را به عنوان خطر شناسایی کنند حتما به شما حمله می‌کنند تا نیش‌تان بزنند.

بخوانید: «10 روش برای کمک به بقای زنبور عسل»

• زنبورهایی که در طبیعت به دنبال شهد هستند معمولا نیش نمی‌زنند.

• اگر اتفاقی سر راه زنبور در حال پرواز قرار بگیرید که در حال کاهش سرعت حرکتش باشد، انتهای بدنش خم می‌شود. او از برخورد با شما اجتناب می‌کند اما به علت حالت بدنش که شکم خمیده‌ای دارد در صورت برخورد نیش می‌زند.

• اگر با زنبوری مواجه شدید که بصورت تهاجمی اطراف ذغال سوخته شما پرواز می‌کرد بدین معناست که نتوانسته شهد کافی پیدا کند و قصد دارد برای رسیدن به قند شما وارد مبارزه شود.

• گاهی اوقات تماس تصادفی با زنبور باعث نیش خوردن شما می‌شود.

• زنبورها هر حرکتی را هدف می‌گیرند. آنها می‌توانند شما را از فاصله 3.5 متری هدف بگیرند.

• وقتی به کندو برگردند از طریق ایجاد پالس‌های الکتریکی وجود خطر را به سایرین منتقل می‌کنند و اگر به نزدیک شدن ادامه دهید ملکه می‌تواند ظرف 45 ثانیه با ترشح فرومون به زنبورهای نگهبان دستور حمل بدهد.

حقایقی در مورد نیش زنبورها

• در کندو زنبورهای ماده نیش می‌زنند. زنبور ملکه هم نیش دارد اما کم پیش می‌آید که کندو را برای نیش زدن ترک کند. اما زنبورهای نر ابزار نیش ندارند.

• زنبورها با دیدن شما بلافاصله نیش نمی‌زنند. طبق گفته کارل اولسون متخصص حشره شناسی در دانشگاه آریزونا «زنبورهای عسل در هشدار دادن به انسان بسیار خوب عمل می‌کنند» او می‌گوید «آنها با لرزندان دم خود به شما هشدار می‌دهند. اولین زنبور به شما ضربه می‌زند.»

• وقتی زنبورها نیش می‌زنند ماده‌ای به نام فرومون ترشح می‌شود که سایر زنبورها را از خطر احتمالی مطلع می‌کند. زنبورداران از دود برای رقیق کردن فرومونی که ملکه آزاد می‌کند استفاده می‌کنند.

• یک زنبوری که از نیش خود استفاده کرده است می‌تواند صدها یا هزاران زنبور را در مدت زمان کوتاهی خبر کند.

  

  نیش زنبور

• وقتی زنبورها نیش می‎‌زنند کیسه زهرشان به همراه بخشی از اعضاء داخل شکم، عضله‌ها و عصب‌ها از بدنش خارج می‌شود. که این آسیب باعث کشته شدن زنبور در چند ثانیه می‌شود. کیسه زهری که زنبور از خود روی بدن قربانی به جا می‌گذارد تا 20 دقیقه زهر را پمپ می‌کند.

• زنبورهای عسل تنها نژادی هستند که بعد از نیش زدن می‌میرند. اگرچه زنبورها گاهی بعد از نیش زدن در صورتی که پوست قربانی نازک باشد زنده می‌مانند اما این اتفاق معمول نیست؛ چرا که نیش زنبور به گونه‌ای طراحی شده است که داخل پوست قربانی باقی مانده تا بیشترین زهر را به بدن او وارد کند.

اقدامات بعد از نیش خوردگی

نیش زنبور می‌تواند کمی دردناک باشد. برای بعضی افراد حتی می‌تواند کُشنده باشد. بعضی‌ها نسبت به زهر نیش زنبور آلرژی دارند. نیش زنبور برای این افراد می‌تواند محرک آلرژی بوده و شرایط خطرناکی به نام شوک آنفیلاکسی ایجاد کند که گاهی اوقات کُشنده است.

اگر شانس با شما یار نبود و نیش خوردید اقدامات زیر را انجام دهید:

• سریع از اطرافیان‌تان کمک بخواهید.

• نیش را از پوست خود خارج کنید. با خارج کردن نیش مقدار کمتری از زهر وارد بدن شما می‌شود.

• محل نیش خوردگی را با آب و صابون بشویید و از کیسه یخ برای کاهش ورم استفاده کنید.

• اگر درد دارید از والدین یا پزشک خود بخواهید قرص ضد درد به شما بدهند. آنتی هیستامین هم می‌تواند در مقابل خارش و ورم به شما کمک کند.

• اگر نیش خوردگی اطراف دهان یا چشم بوده است به پزشک مراجعه کنید.

• همچنین اگر مشکلی در تنفس، ورم غیر طبیعی یا سرگیجه داشتید حتما به متخصص مراجعه کنید.

درمان خانگی نیش زنبور:

برای بیشتر درمان‌های خانگی نیش زنبور تحقیقات علمی صورت نگرفته است. اما این روش‌ها از زمان‌های دور سینه به سینه به دست ما رسیده‌اند و می‌توانند علائم ناشی از نیش زنبور را کاهش دهند.

1. عسل: عسل طبیعی به بهبود زخم، درد و خارش کمک می‌کند. در این روش از مقدار کمی عسل در محل نیش خوردگی استفاده کنید و روی آن را با باندی بصورت شُل ببندید. بگذارید تا یک ساعت بماند.

2. جوش شیرین: خمیری که از جوش شیرین و آب تهیه شده باشد می‌تواند زهر زنبور را خنثی و درد، خارش و ورم را کاهش دهد. لایه ضخیمی از خمیر را در محل نیش خوردگی بمالید. روی آن را با پانسمان ببنید. بگذارید حداقل 15 دقیقه بماند. اگر نیاز بود مجددا همین روند را تکرار کنید.

3. سرکه سیب: سرکه نیز در خنثی کردن زهر زنبور موثر است. محل نیش خوردگی را حداقل به مدت 15 دقیقه در تشتی از سرکه سیب خیس کنید. همچنین می‌توانید پانسمان را خیس با سرکه خیس کنید و سپس روی محل نیش خوردگی ببندید.

4. خمیر دندان: لیل موثر بودن خمیر دندان در درمان نیش نامشخص است. برخی معتقدند خاصیت قلیایی خمیر دندان می‌تواند حالت اسیدی زهر را خنثی کند. اگر درست باشد، بهتر است بدانید در درمان زهر حشرات موزی دیگر که شبیه زنبور هستند (Wasp) تاثیر ندارد. به هر حال خمیر دندان روشی ارزان است. خیلی ساده مقداری از آن را در محل نیش خوردگی بمالید.

5. قرص خیس خورده آسپرین: یکی از رایج‌ترین درمان‌های خانگی برای کاهش درد و ورم استفاده از آسپرین خیس خورده یا به عبارتی خمیر آسپرین در محل نیش خوردگی است. تحقیقاتی در سال 2003 نشان می‌دهد استفاده از این روش قرمزی را افزایش داده و دوره ورم و درد را کاهش نداده است.

6. روغن‌ها و گیاهان دارویی

   • آلوورا: از ژل داخل برگ آلوورا روی محل نیش خوردگی بمالید. این گیاه به عنوان تسکین دهنده پوست شناخته شده است.

   • روغن اسطوخودوس: این روغن را به کمک روغن زیتون یا نارگیل رقیق کنید. چند قطره از این محلول را در محل نیش خوردگی بمالید.

   • روغن چای سبز: با روغن‌های کمکی مانند زیتون و نارگیل مخلوط کنید و چند قطره روی پوست بمالید.

فرار از زنبورهای کشنده

زنبورهای کشنده یا معروف به زنبورهای آفریقایی، نژادی از زنبور هستند که سرسختانه از خانه خود دفاع می‌کنند. نامی که برای آنها انتخاب شده (زنبورهای کشنده) خیلی نام مناسبی نیست و کمی در توصیف آنها اغراق شده است؛ محققان ابتدا تصور می‌کردند نیش زنبورهای آفریقایی بسیار مرگبارتر از سایر زنبورها است. اما در سال 1989 مشخص شد هیچ فرقی بین میزان مرگباری زهر زنبورهای عسل از نژادهای مختلف نیست. اگرچه، زنبورهای کشنده در صورت تحریک شدن خطرناک هستند و هدف را بی‌وقفه نیش می‌زنند. اگر شما مورد حمله زنبورهای کشنده قرار گرفتید باید بدوید و سعی کنید یک سرپناه بیابید. روش‌های پیشگیرانه را بخوبی بکار ببرید، همچنین روش‌هایی برای اجتناب از نیش خوردگی وجود دارد.

• بدوید: تا زمانی که زنبور دست از تعقیب شما بردارد بدوید. بهترین روش برای فرار از زنبورهای کشنده دویدن با سرعت زیاد است. تا جایی که می‌توانید در خط مستقیم با سرعت بدوید. حداقل 100 متر بدوید تا زنبور شما را تعقیب نکند.

• به کمک پارچه سر و صورت خود را بپوشانید. پارچه را به نحوی روی صورت خود بگیرید که بتوانید اطراف را ببینید. اگر پارچه‌ای برای حفاظت نداشتید از دستان خود استفاده کنید. دستانتان را روی صورت بگیرید بطوری که هنوز بتوانید ببینید. زنبورهای آفریقایی سر و صورت را هدف می‌گیرند که بیشترین آسیب‌ها نیز از همین نواحی ایجاد می‌شود.

• هرچه سریعتر به دنبال پناهگاه باشید. به دنبال مکانی باشید که دَر داشته باشد که بتوانید آن را ببندید. بهترین پناهگاه خانه، ماشین یا مکان‌های عمومی سر پوشیده است. فقط تعداد کمی از زنبورها می‌توانند شما را تا داخل فضای بسته دنبال کنند. حتی اگر تعدادی زنبور کشنده وارد پناهگاه شدند، حداقل از حمله کل گروه جلوگیری شده است.

• وقتی وارد پناهگاه شدید چراغ‌ها را خاموش کنید. زنبورها بواسطه نوری که از پنجره می‌بینند جذب می‌شوند. می‌توانید پنجره را باز کنید تا از پناهگاه شما خارج شوند.

قبل از باز کردن پنجره اطمینان حاصل کنید که سایر زنبورها آن حوالی نباشند.

اشتباهاتی که باید از آنها اجتناب کنید:

• استفاده از یک کارت برای خارج کردن نیش زنبور. اگر نیش خوردید هرچه سریعتر قبل از آنکه تمام زهر وارد بدنتان شود نیش را خارج کنید (کیسه زهر تا 20 دقیقه زهر را وارد بدن پمپ می‌کند). برای این کار از یک کارت یا هر شیء که لبه‌های سفتی دارد استفاده کنید. این روش مناسبی برای خارج کردن نیش بدون فرو رفتن بیشتر در پوست است.

• زنبورها را نکشید و یا به آنها ضربه نزنید. هرچه بیشتر به زنبورها ضربه بزنید و یا باعث آشفتگی آنها شوید بیشتر مورد هدف حمله کل گروه قرار می‌گیرید. ضربه زدن اولین واکنش انسان به حضور حشرات است اما تکان دادن بازو و ضربه زدن به آنها احتمال حمله را افزایش می‌دهد. هنگام فرار از زنبورهای کُشنده فقط تلاش کنید که از آنها جلو بزنید و سعی نکنید آنها را بکُشید.

• اصلا در استخر آب نپرید. درست است که زنبورها نمی‌توانند برای نیش زدن‌تان وارد آب شوند اما همان اطراف پرسه می‌زنند تا از آب خارج شوید. پریدن در آب اصلا روش قابل اعتمادی برای فرار از زنبورهای کشنده نیست.

• اگر واکنش شدیدی به نیش زنبور دارید حتما به دنبال مراقبت‌های پزشکی بگردید. برخی افراد نسبت به زهر زنبور آلرژی دارند. با مشاهده تورم بیش از حد در محل نیش خوردگی، کهیر، سرگیجه، غش کردن و مشکل تنفسی خیلی سریع به فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید. واکنش‌های آلرژیک می‌تواند به قیمت جان شما تمام شود.

پیشگیری از نیش خوردگی

• هنگام ظاهر شدن در طبیعت لباس‌های رنگ روشن بپوشید. زنبورها در تشخیص رنگ‌های تیره تکامل پیدا کرده‌اند چرا که اغلب دشمنانشان مانند خرس‌ها و گورکن‌ها رنگ تیره دارند. به همین دلیل پوششی با رنگ روشن خیلی برای آنها تهدید کننده نیست.

زنبورها رنگ قرمز را سیاه می‌بینند، پس از پوشیدن این رنگ هم اجتناب کنید. به همین دلیل است که لباس زنبورداران سفید است.

• از نزدیک شدن به کندو یا تخریب آن اجتناب کنید. زنبورها در صورتی که احساس تهدید کنند گروهی حمله می‌کنند. مکان کندو را یاد بگیرید و از یک متخصص برای جابجایی آن کمک بگیرید.

• رفتار زنبورها را زیر نظر بگیرید. به زنبورهای کشنده‌ای که به شما ضربه می‌زنند توجه کنید. اگر متوجه تجمع زنبورها در اطرافتان شدید که بصورت تهاجمی به شما ضربه می‌زنند بدانید در حال آماده شدن برای نیش زدن شما هستند. با مشاهده چنین رفتاری سریع بدوید و پناهگاهی بیابید.